Havacılık, modern çağın en büyük başarılarından biri olsa da, zaman zaman trajik olaylarla anılan, riskleri içinde barındıran bir endüstridir. Dünya genelinde uçuş güvenliği sürekli gelişirken, bazı coğrafyalarda politik ve ekonomik kısıtlamalar, ne yazık ki bu ilerlemenin önüne geçebiliyor. İran, uzun yıllardır devam eden uluslararası yaptırımlar nedeniyle havacılık sektöründe zorlu koşullarla mücadele eden bir ülkedir.
Bu zorlukların gölgesinde kalan acı olaylardan biri de, 9 Ocak 2011 tarihinde gerçekleşen Iran Air Flight 277 kazasıdır. Tahran’dan havalanan bu uçağın, Urmiye kentine inişi sırasında kötü hava koşulları ve sisle birleşen teknik aksaklıklar sonucu yaşadığı trajedi, 77 masum insanın hayatına mal oldu.
Bu yazı, sadece bir kaza raporu değil; bir felaketin nedenlerini, havacılık güvenliğinin uluslararası arenadaki karmaşık yapısını ve bu tür olayların ardında yatan görünmez zorlukları anlamaya yönelik bir incelemedir.
1. Olay Günü: Sisli Bir Kış Gecesi
9 Ocak 2011, İran’ın kış aylarının tipik zorluklarını taşıyan sisli ve soğuk bir geceydi. Iran Air’e ait Boeing 727-200 tipi, EP-IRP kuyruk tescilli yolcu jeti, başkent Tahran’daki Mehrabad Uluslararası Havalimanı’ndan kalkışını gerçekleştirdi. Hedef, İran’ın batı Azerbaycan Eyaleti’nde bulunan Urmiye (Orumiyeh) Şehri idi. Uçak, çoğunluğu İran vatandaşı olan 96 yolcu ve 11 mürettebat taşıyordu.
İniş Sırasındaki İptal ve Hızla Kötüleşen Koşullar
Uçuşun büyük bir kısmı sorunsuz ilerlemişti. Ancak Urmiye Havalimanı yaklaşırken, bölgedeki yoğun kar yağışı ve görüş mesafesini sıfıra indiren kalın sis ciddi bir tehlike oluşturmaya başladı.
Pilotlar, ilk iniş teşebbüsünü gerçekleştirdiler ancak koşullar o kadar zorlayıcıydı ki, başarılı bir yaklaşma ve güvenli bir iniş mümkün olmadı. Uluslararası havacılık kuralları gereği, pilotlar inişi iptal etme (Go-Around) kararı alarak uçağı yeniden yükselttiler ve havada bekleme (holding) paternine girdiler. Amaç, hava koşullarının biraz düzelmesini beklemek veya alternatif bir havalimanına yönelmeye hazırlanmaktı.
Ancak talihsizlikler bu noktada başladı.
2. Felaketin Anı: Zincirleme Hatalar ve Kötü Hava
Uçağın pistten uzaklaştığı o anlarda, teknik ve lojistik faktörler, kötü hava şartlarıyla birleşerek geri dönülmez bir sona yol açtı.
İkinci Deneme ve Kontrol Kaybı
Pilotlar, kısa bir bekleme sürecinin ardından ikinci bir iniş denemesi için hazırlık yaparken, uçakta elektrik ve motor arızaları baş göstermeye başladı. Bu arızaların nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, uçağın yaşı ve bakım geçmişi şüpheleri artırdı.
Uçak, Urmiye’nin yaklaşık 15 kilometre güneydoğusunda, iniş pistine yaklaşırken, teknik sorunlar ve yoğun kar fırtınasının yarattığı sert rüzgarların etkisiyle kontrolü kaybetmeye başladı. Uçağın aniden irtifa kaybetmesiyle birlikte, pilotlar durumu toparlamaya çalışsa da başarılı olamadılar.
Uçak, şehir dışındaki bir tarlaya çakıldı ve çarpmanın şiddetiyle üç parçaya ayrıldı.
Can Kaybı ve Kurtarma Operasyonu
Kaza sonrasında hemen başlayan kurtarma çalışmaları, yoğun sis ve bölgenin karla kaplı zorlu arazisi nedeniyle ciddi şekilde aksadı. Kazada maalesef 77 kişi yaşamını yitirdi. Ancak, enkazdan mucizevi bir şekilde 29 kişi sağ olarak kurtarıldı. Bu sağ kurtuluşlar, olay yerindeki hızlı müdahale ekiplerinin ve uçağın nispeten düz bir alana düşmesinin sonucu olarak değerlendirildi. Ancak yaralıların hastaneye nakli dahi, kış koşulları altında büyük bir lojistik mücadele gerektirdi.
3. Kazanın Perde Arkası: Yaptırımların Acı Etkisi
Iran Air Flight 277 kazası, sadece kötü hava şartlarına bağlanamayacak kadar karmaşık bir arka plana sahipti. Uzmanlar ve havacılık analistleri, kazanın asıl nedenini, uluslararası yaptırımların İran havacılık sektörüne verdiği yıllar süren hasarda aradılar.
Yaşlı Filo ve Yedek Parça Krizi
Boeing 727-200 tipi bu uçak, ilk uçuşunu 1974 yılında gerçekleştirmişti. Yani kaza anında 37 yaşındaydı. İran Hava Yolları, ABD ve Avrupa Birliği tarafından uygulanan ambargolar nedeniyle, yeni nesil modern uçakları satın alamıyor ve mevcut filolarını yenileyemiyordu.
Bakım Zorluğu: Yaptırımlar, İran’ın Batı menşeli uçakları için gerekli olan orijinal yedek parçalara erişimini engelledi. Bu durum, onarım ve bakımların ya gecikmesine ya da kalitesi şüpheli, lisanssız parçalarla yapılmasına yol açtı. Bu durum, uçakların teknik arıza riskini önemli ölçüde artırdı.
Teknik Eğitim Eksikliği: Modernizasyondan uzak kalan filonun bakımını yapan teknik ekiplerin, uluslararası standartlardaki en son eğitimlere ve protokollere erişimi de kısıtlıydı.
Bu durum, Uçuş 277’deki motor ve elektrik arızalarının temelini oluşturabilecek bir ortam hazırlamıştı. Kötü hava koşulları, zaten sınırda çalışan bir sistemi zorladığında, felaket kaçınılmaz hale gelmişti.
4. Havacılık Güvenliği ve Uluslararası Sorumluluk
Iran Air 277 kazası, havacılık güvenliğinin politik çekişmelerden bağımsız ele alınması gerektiği gerçeğini bir kez daha acı bir şekilde yüzümüze vurdu.
Dersler ve Çağrılar
Kaza sonrasında, uluslararası havacılık kuruluşları ve uzmanlar, yolcuların güvenliğinin siyasi anlaşmazlıkların üstünde tutulması gerektiği yönünde çağrılar yaptı.
İnsani Boyut: Bir ülkeye uygulanan ekonomik yaptırımların, o ülkenin vatandaşlarının güvenli uçuş hakkını tehlikeye atması, etik açıdan büyük tartışmalara neden oldu. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO), bu tür insani risklerin en aza indirilmesi için girişimlerde bulundu.
Modernizasyon İhtiyacı: Kaza, İran hükümetini, filoyu modernize etmek için uluslararası otoritelerle çözüm yolları aramaya itti. Ancak bu süreç de yaptırımların karmaşık doğası nedeniyle yavaş ilerledi.
Uçuş 277, geride kalan aileler için unutulmaz bir trajedi, havacılık dünyası içinse uluslararası siyasetin bir sektörün güvenliğini nasıl tehlikeye atabileceğinin karanlık bir hatırlatıcısı oldu. Havacılık, doğası gereği küresel bir iştir ve en yüksek güvenlik standartları, her coğrafyada geçerli olmalıdır. Aksi takdirde, 2011’deki gibi sisli ve trajik sonuçlar kaçınılmaz hale gelebilir.
Sizce uluslararası yaptırımlar, bir ülkenin havacılık güvenliğini tehlikeye attığında, bu durumun insani sorumluluğu hangi uluslararası kurumun veya gücün omuzlarına yüklenmelidir?
02:00
News
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
GENEL
